Duurzame energie: iets meer dan nul

Het aandeel duurzame energie in Nederland is te verwaarlozen. Het is hooguit een paar procent van het totale energieverbruik. Met dank aan zon, wind en kleine beetjes waterstof en aardwarmte. Overheden schermen met percentages van circa 10 procent of meer. Trek je biomassa en hout hiervan af, dan blijft er bitter weinig duurzame energie over.

Kijk je alléén naar elektriciteit, dan is volgens de geleerden 26,2 procent van onze stroom afkomstig uit hernieuwbare energie. Hiervan is ruim 6 procent opgewekt met houtstook in megahoutkachels (biomassa). Haal je dit percentage eraf, dan resteert minder 20 procent duurzame elektriciteit. Zoals gezegd: gaat het om alle energie, dan is slechts een paar luttele procenten duurzaam.

Als je ziet hoe ongezond veel Nederlandse wijken nu al zijn door houtstook, kun je beter niet weten welke toekomst ons wacht. Maar het is nu eenmaal zo; er wordt (voorlopig) stevig ingezet op biomassa en het stoken van hout. Nog afgezien van de houtkachels thuis en bij kleine bedrijven, moet in 2050 bijna een kwart van al onze energie komen uit megahoutkachels ofwel biomassa (bron: Gasunie).

Lekker duurzaam?

Is houtstook duurzaam?
Nee, natuurlijk niet. Er zijn wel deskundigen die dit beweren. Hun redenatie: bomen nemen stikstof op. Bij verbranding komt die weer vrij. Daarmee is sprake van een keurige cyclus. Vooral het stoken van zogenaamd resthout, zoals groenafval en gesnoeide of omgehakte bomen, zou de ideale cyclus compleet maken. Aldus sommige milieudeskundigen. De praktijk is echter dat er niet voldoende resthout is. Op grote schaal worden (vaak in verre buitenlanden) bomen gekapt voor pellets en hout dat in ons land wordt verbrand. Houtstook op grotere schaal draagt bij aan ontbossing van moeder Aarde. Ervoor in de plaats komen snelgroeiende boomsoorten, die minder stikstof opnemen. Betere soorten doen er tientallen jaren over om te groeien, maar dat duurt brandhoutkappers te lang.

Dus houtstook is niet duurzaam?
Nee, echt niet. In de grond van de zaak draait duurzaamheid om de drie P’s van People, Planet en Profit. Wat de P van Planet, onze planeet, betreft: op grote schaal vindt ontbossing plaats voor houtkap. Houtpellets komen met walmende dieselboten Europa binnen. Hoe goed kan dat zijn voor de planeet? Profit ofwel de financiën: is winst maken met ontbossing duurzaam? Is het ethisch dat houtstokers geen energiebelasting betalen en gasstokers wel? Tot slot de P van People, wij mensen. Hoe duurzaam is de dramatische vervuiling die houtstook oplevert voor de woonomgeving? Is het duurzaam dat de lichamelijke en geestelijke gezondheid van mensen in hun eigen huis direct ernstig wordt aangetast?

Is houtstook nou écht niet duurzaam?
Nee, écht absoluut niet. Er is nog een heel andere reden waarom het niet duurzaam is om onze bossen wereldwijd in de fik te steken in kacheltjes, haarden, vuurkorven, buitenkeukens, vuurschalen en noem de hele mieterse zooi maar op. Veel duurzamer is dit: (rest)hout gebruiken voor de bouw van bijvoorbeeld huizen en kantoren. Dan verbrand je het niet (hierbij komen stikstof en gifstoffen vrij) maar doe je juist iets heel slims. Zoals gezegd: bomen nemen stikstof op. Dat is mooi en goed. Gebruik je het vervolgens als bouwmateriaal, dan sla je deze stikstof dus als ware voor eeuwig op. Een andere bijkomend voordeel: als je meer hout gebruikt in de bouw, hoef je minder staal en beton te produceren. De productie van staal als beton verslindt enorme hoeveelheden energie en grondstoffen.

Is houtstook thuis duurzame energie?
Wordt particuliere houtstook eigenlijk meegeteld in het aandeel zogenaamd duurzame energie? Nee en ja. Navraag bij een regionale leverancier die alle gebruik van energie registreert, leverde het volgende op. Ja, het stoken van hout en pellets in megakachels (biomassacentrales) wordt geschaard onder het percentage duurzaam verkregen energie. Nee, particuliere houtstook wordt niet geregistreerd. Desgevraagd zegt een medewerker: “Het zicht op particuliere houtstook ontbreekt ons. Omdat er door houtstook thuis minder andere energie wordt gebruikt, wordt het verschil geregistreerd als energiebesparing.” Energiebesparing die levens kost. Naschrift 2021: het CBS rekent particuliere houtstook wel tot de zogenaamde ‘hernieuwbare energie’. Volgens een recente CBS-inventarisatie is de hoeveelheid petajoules aan energie van particuliere houtstook sinds 2011 gedaald.

Foto: Shutterstock