Stookpark: gegoochel met cijfers?

Er lijkt sprake van gegoochel met cijfers over het aantal installaties voor hout- en pelletstook in ons land. Een grafiek in enkele regionale dagbladen toonde recent een duidelijk neerwaartse trend van het aantal kachels en haarden, terwijl waarnemingen het tegendeel doen vermoeden.

De grafiek bij een verhaal over pelletkachels in onder meer De Gelderlander en De Stentor gaf een duidelijk neerwaartse tendens te zien. In 2010: bijna een miljoen “haarden en kachels bij huishoudens” in Nederland, in 2017 nog “slechts” 841.000.

Pikant cijfer
Vooral dit laatste cijfer is pikant: 841.000 is namelijk niet het áántal haarden en kachels dat binnenhuis in ons land aanwezig is, maar het aantal in gebruik zijnde haarden en kachels. Althans, volgens een cijfer van Right Marktonderzoek. Right voerde in 2018 onderzoek uit in opdracht van Stichting NHK, de beroepsorganisatie Nederlandse Haarden- en Kachelbranche.

Stichting Luchtfonds zette cijfers uit verschillende bronnen naast elkaar. Het betreft hier het aantal (minimaal) aanwezige houtstookinstallaties in ons land. Zo rapporteert Motivaction slechts het percentage Nederlanders dat een houtgestookte kachel of haard heeft: het bureau legt niet vast of sprake is van meer dan één kachel in huishoudens.

Waarnemingen
Vanzelfsprekend ligt het aantal in gebruik zijnde installaties lager. In welk midden de waarheid over cijfers uit allerlei verschillende bronnen ook ligt; er lijkt volop reden om vraagtekens met uitroeptekens te plaatsen bij de cijfers die nu worden gebruikt en een dalende trend te zien geven. Waarnemingen van sympathisanten en het Luchtfonds zelf wijzen namelijk in een heel andere richting dan de grafiek in de dagbladen aangeeft.

“Meer stokers om mij heen”
Veel mensen melden het volgende: “Enkele jaren geleden had ik hooguit een handjevol stokers om mij heen. Dat is nu een veelvoud.” Regelmatig krijgt het Luchtfonds bovendien meldingen van mensen die in hun buurt waarnemen dat kachelspecialisten nieuwe installaties inbouwen. Bij Stichting Luchtfonds bestaat de indruk dat met name de cijfers van Motivaction en Milieu Centraal dichterbij de werkelijkheid liggen: een bijna verdubbeling van het stookpark tussen 2015 en 2018 (“minimaal één houtstookinstallatie aanwezig in 1.485.200 huishoudens tegen 770.000 in 2015”).

Groei aantal kachelverkopers 
Het aantal kachelverkopers groeide, waaronder winkels en installateurs die gespecialiseerd zijn in stookinstallaties voor hout, pellets en biomassa. Het CBS meldt dat het aantal verwarmingsinstallateurs toenam van 2270 (2007) naar 4340 (begin dit jaar). In dezelfde periode groeide het aantal groothandels voor metaalwaren en verwarming van 1275 naar 1370. Er is echter geen onderscheid gemaakt tussen houtstook-, gas- en zonnepaneelinstallateurs. Daarnaast nam het aantal in houtkachels en haarden gespecialiseerde webshops pijlsnel toe de laatste jaren.

Kachels vaker hoofdverwarming
Hoewel exacte gegevens ontbreken, is meer dan voorheen de beweging zichtbaar dat Nederlanders steeds vaker beschikken over houtgestookte installaties in verschillende vertrekken van hun huizen. Waar houtstook voorheen vooral dienst deed als sfeerverwarming, lijkt een toenemend aantal mensen de keuze te maken voor hout en pellets als hoofdverwarming: de energietransitie (“van het gas af”) draagt ongetwijfeld bij aan deze trend.

Groter aanbod bouwmarkten
Het aanbod aan houtgestookte installaties voor binnen (en buiten) is voor iedereen zichtbaar toegenomen; ze worden volop aangeboden in tuincentra, bouwmarkten en zelfs in brochures van bedrijven als Lidl en Blokker komen ze voorbij.

Enorme exposure houtstook 
De exposure van houtstookinstallaties is enorm. Zo figureren zo vaak “gezellig” brandende haarden en kachels in allerlei TV-programma’s, magazines en series, dat je bijna vermoedt dat soms sprake is product-placement. En kijk eens naar foto’s op makelaarswebsite Funda: er komen voortdurend stookinstallaties voorbij. Ja, het lijkt wel of huizen zónder houtkachel of haard niet meer verkoopbaar zijn.

Brancheclub NHK
De brancheorganisatie NHK lijkt erin geslaagd de perceptie te laten inburgeren dat houtstook in ons land een afnemend fenomeen is. Naar aanleiding van eigen onderzoek anderhalf jaar geleden, stelde NHK vast dat het aantal open haarden sinds 2006 drastisch terugliep. Dat is voor open haarden zeer wel mogelijk. Echter, dat het aantal stookinstallaties als geheel (sterk) groeide, kan gezien de waarnemingen en de cijfers van Motivaction nauwelijks worden betwijfeld.

NHK beweerde eind 2018 in een persbericht: “De slotsom van ons onderzoek betekent dat de bijdrage van 19PJ aan hernieuwbare energie, zoals die door het CBS is berekend, een stuk lager zal uitvallen door deze geringere aantallen en het mindere houtverbruik. Daar staat tegenover dat de emissies door houtstook ook een stuk lager zullen zijn dan tot dusverre berekend.”

Fakenews?
Stichting Luchtfonds stelt kort en bondig: “Dat het aantal stookinstallaties daalt in ons land, lijkt wel heel erg op een sterk staaltje fakenews. Het is onvoorstelbaar dat onze overheid geen opdracht geeft tot een eigen, onafhankelijk en uiterste gedegen onderzoek naar de verspreiding van gifstoffen, die zoveel Nederlanders dagelijks schaadt in hun welbevinden en gezondheid in en om hun eigen huis.”

Foto: Shutterstock | Tabel: Luchtfonds | Tekst bijgewerkt: 17 april 2020