In beeld: houtstook en luchtkwaliteit
Soms zegt een plaatje meer dan duizend woorden. Op deze pagina laat Stichting Luchtfonds via beelden en infographics zien wat fijnstof is en wat in het bijzonder houtstook betekent voor de gezondheid en de hyperlokale luchtkwaliteit, ofwel de toestand van de lucht die jij in en rond jouw eigen huis inademt.
Op de afbeelding hierboven zie je een opname van Europa van een recent moment in een recent jaar. De fotoscan is afkomstig van UPI, het milieu-instituut van de Universiteit van Heidelberg. De felrode gebieden zijn de Europese regio’s met de meest vervuilde lucht van Europa. Duidelijk is waarneembaar dat in het dichtbevolkte Nederland wel heel wat vlekjes aan de lucht zijn. Deze vervuiling kan soms ook de reden zijn dat een stookalert wordt afgegeven in bepaalde regio’s. Bij windstil weer blijft de bestaande vervuiling laag hangen en kan nieuwe vervuiling uit houtkachels dus niet opstijgen, waardoor het neerdaalt in de straten om de stoker heen.
Hyperlokale luchtmeting | Scapeler is een bureau dat luchtmetingen verricht in buurten en wijken. Op de grafiek met metingen in een wijk in Hoogland bij Amersfoort hierboven is duidelijk zichtbaar dat de PM2.5-fijnstofmeter flink uitslaat in de loop van de middag en zeker richting de avond. Aangenomen mag worden dat dit komt doordat heel wat huishoudens hun kacheltjes aansteken. De liggende streep onderaan is de aanbevolen maximale grenswaarde van de Wereldgezondheidsorganisatie. Het gaat om een relatief gezonde grenswaarde. Ter zake deskundige wetenschappers zijn het er namelijk unaniem wel over eens dat bij houtstook geen aanvaardbare ondergrens bestaat. Zelfs een beetje stoken is, net als een beetje roken, ongezond.
Geurloos en onzichtbaar | De kleinste fijnstoffen zijn niet te ruiken en niet te zien. Deskundigen noemen het dan ook wel sluipmoordenaars. Over de ultrafijnstof is PM0.1 is veel minder bekend dan over zijn miniem grotere soortgenoten PM2.5 en PM10.0. Wel is bekend dat PM0.1 als kleine fijnstof diep in het lichaam doordringt via de bloedbanen. Hij komt volop vrij bij kachels met zogenaamd vollediger verbranding. De illustratie is afkomstig van Trotec.com.
Vergeleken met een menselijke haar | Hoe klein de kleinste fijnstoffen zijn, wordt geïllustreerd door deze afbeelding. Hierop worden de stofjes vergeleken met een uitvergrootte menselijke haar. Houtverbranding is zeker in woonwijken een belangrijke bron van deze fijnstoffen. De illustratie is afkomstig van de Amerikaanse milieudienst EPA ofwel Environmental Protection Agency.
Vergeleken met tabak en stookaandeel | De collega’s van de Stichting Houtrookvrij lieten al menige informatieve infographic maken. Op de bovenste afbeelding wordt het aandeel van houtstook weergegeven als het gaat om de uitstoot en vorming van kankerverwekkende stoffen en chemische verbindingen in de lucht. Bij de infographic daaronder wordt een vergelijking gemaakt tussen houtrook en tabaksrook. De onderste afbeelding is afkomstig van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Op basis van de grovere fijnstof PM10 is de uitstoot van particuliere houtstookbronnen vergeleken met de emissie van het wegverkeer, waarbij zekerheidshalve zij vermeld dat het gaat om auto’s gestookt op benzine en/of diesel.
Opinie over en aandeel van houtstook | De grafiek van het CBS (bovenaan) toont een schrikbarend beeld van de houtstook in ons land. Immers: biomassa is overwegend hout. Curieus is dat de hoeveelheid petajoules aan energieopbrengst uit houtkachels bij mensen thuis – ofwel: biomassa huishoudens – de laatste tien jaar is afgenomen.
Grafiek midden: organisatie IIASA bracht in beeld hoe de roetuitstoot zich in ons land ontwikkelt ten opzichte van het autoverkeer. Duidelijk is zichtbaar dat de auto schoner werd en nóg schoner zal worden – hoewel voeding van elektrische auto’s natuurlijk nu nog altijd deels komt uit onder meer kolencentrale. Schoner wordt ook de industrie, niet opgenomen in dit overzicht. In 2030 is particuliere houtstook zodoende als enige grote bron van vervuiling nog over. Echter: in tegenstelling tot verkeer en industrie, vindt de vervuiling dan eigenlijk alleen nog maar hyperlokaal plaats. Ofwel: niet op een industrieterrein of een snelweg verder weg, maar pal bij jou in de buurt. Bovendien kon IIASA bij het maken van de grafiek, enkele jaren geleden, niet voorzien dat houtstook in ons land een nog grotere vlucht zou nemen.
Onderaan zie je de recente grafiek van Stichting Luchtfonds uit ons factsheet (oktober 2021) Opinie over Houtstook. Zoals het Luchtfonds bij de presentatie van dit factsheet verklaarde: de recente prijsstijging van energie kan de opinie snel doen kantelen. Polls die ná dit factsheet verschenen, wijzen op percentages 35 tot 40 procent voorstanders van een (vrijwel algeheel) stookverbod in ons land.
